سوال ۵

دو مجموعه‌ی مجزای $S = \{A, B, C, D\} $ و $T = \{1, 2, 3, 4\} $ را در نظر بگیرید. به‌یک زیرمجموعه از $S \cup T $ \textbf{زیبا} می‌گوییم اگر $4 $ عضوی باشد و با هر کدام از دو مجموعه‌ی $S $ و $T $، دقیقا دو عضو مشترک داشته باشد. مثلا مجموعه‌ی $\{A, D, 2, 3\} $ زیبا است، اما مجموعه‌ی $\{A, B, D, 4\} $ زیبا نیست. می‌خواهیم به هر مجموعه‌ی زیبا، یک رنگ منتسب کنیم با این شرط که به هر دو مجموعه‌ی متمایز زیبا که حداقل دو عضو مشترک دارند، رنگ‌های متفاوتی منتسب شده باشد. به حداقل چند رنگ مختلف برای انجام این کار نیاز داریم؟

  1. $18 $
  2. $9 $
  3. $6 $
  4. $36 $
  5. $15 $

پاسخ

گزینه (۱) درست است.

رنگ‌آمیزی با $18 $ رنگ

برای رنگ‌آمیزی مجموعه‌های زیبا با $18 $ رنگ، کافی است هر مجموعه را با مجموعه‌ای که هیچ عضو مشترکی با آن ندارد، با یک رنگ رنگ‌آمیزی کنیم. به طور مثال، دو مجموعه‌ی $\{A, B, 1, 2\} $ و $\{C, D, 3, 4\} $ را می‌توان با استفاده از یک رنگ مشخص، رنگ‌آمیزی کرد. تعداد کل مجموعه‌های زیبا برابر است با: انتخاب دو عضو از $S $ (که معادل انتخاب دو از چهار است: $\binom{4}{2} $) ضربدر انتخاب دو عضو از $T $ (که آن هم معادل $\binom{4}{2} $ است). پس تعداد کل مجموعه‌های زیبا برابر است با:

$$ \binom{4}{2} \times \binom{4}{2} = 6 \times 6 = 36 $$

از آنجا که هر رنگ می‌تواند حداکثر برای دو مجموعه‌ی زیبا استفاده شود (زیرا مجموعه‌های زیبا هیچ عضوی مشترک ندارند)، برای رنگ‌آمیزی تمام $36 $ مجموعه‌ی زیبا، حداقل نصف این تعداد رنگ نیاز است:

$$ \frac{36}{2} = 18 $$

پس $18 $ رنگ برای رنگ‌آمیزی کافی است.

اثبات اینکه با کمتر از $18 $ رنگ نمی‌توان مجموعه‌های زیبا را رنگ‌آمیزی کرد:

برای اثبات این ادعا، نشان می‌دهیم که هیچ سه مجموعه‌ی زیبای مختلف نمی‌توانند همرنگ باشند. برهان خلف می‌گیریم: فرض کنیم سه مجموعه‌ی زیبای همرنگ با نام‌های $Z_1, Z_2, Z_3 $ وجود داشته باشند. بدون از دست دادن کلیت مسئله (به دلیل تقارن)، فرض می‌کنیم: $$ Z_1 = \{A, B, 1, 2\}. $$

حال دو حالت ممکن است برای مجموعه‌ی $Z_2 $ وجود داشته باشد: $Z_2 $ یا هیچ عضو مشترکی با $Z_1 $ ندارد، یا دقیقاً یک عضو مشترک با $Z_1 $ دارد.

- حالت اول: $Z_2 $ هیچ عضو مشترکی با $Z_1 $ ندارد در این صورت: $$ Z_2 = \{C, D, 3, 4\}. $$ اکنون توجه کنید که $Z_3 $ باید عضوی از مجموعه‌های زیبا باشد، یعنی: $Z_3 \subseteq Z_1 \cup Z_2 = S \cup T $, و $Z_3 $ باید چهار عضو داشته باشد. طبق اصل لانه‌ی کبوتری، چون $Z_3 $ چهار عضوی است، مجموعه‌ی $Z_3 $ با حداقل یکی از $Z_1 $ یا $Z_2 $ باید دستِ‌کم دو عضو مشترک داشته باشد. بنابراین، $Z_3 $ نمی‌تواند با هیچ‌کدام از $Z_1 $ یا $Z_2 $ همرنگ باشد، که‌یک تناقض است.

- حالت دوم: $Z_2 $ دقیقاً یک عضو مشترک با $Z_1 $ دارد بدون از دست دادن کلیت مسئله (به علت تقارن)، فرض می‌کنیم: $$ Z_2 = \{A, C, 3, 4\}. $$ در این حالت، داریم: $Z_1 \cup Z_2 = S \cup T - \{D\} $. مجموعه‌ی $Z_3 $ نیز باید عضوی از مجموعه‌های زیبا باشد، یعنی $Z_3 $ چهار عضوی است و سه عضو آن به جز $D $ انتخاب می‌شود. بنابراین: $Z_3 - \{D\} \subseteq Z_1 \cup Z_2. $ با توجه به چهار عضوی بودن $Z_3 $، طبق اصل لانه‌ی کبوتری، $Z_3 $ با حداقل یکی از $Z_1 $ یا $Z_2 $ حداقل دو عضو مشترک خواهد داشت. بنابراین $Z_3 $ نمی‌تواند با $Z_1 $ یا $Z_2 $ همرنگ باشد، که این نیز تناقض است.

در هر دو حالت، نشان دادیم که سه مجموعه‌ی زیبا نمی‌توانند همرنگ باشند. بنابراین برهان خلف رد می‌شود و ثابت می‌شود که با کمتر از $18 $ رنگ نمی‌توان این رنگ‌آمیزی را انجام داد.

▸ سوال قبل سوال بعد ◂